Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam

Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam là một tướng lĩnh cấp cao, có cấp bậc sĩ quan cao nhất trong hệ thống Quân hàm Quân đội nhân dân Việt Nam với cấp hiệu 4 ngôi sao vàng.

Đại tướng
Cầu vai Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam
Quốc gia	Việt Nam
Thuộc	Quân đội nhân dân Việt Nam
Hạng	4 sao
Mã hàm NATO	OF-9
Hình thành	1946
Nhóm hàm	tướng lĩnh
Hàm trên	không có (quân hàm cao nhất)
Hàm dưới	Thượng tướng

• Theo quy định hiện hành, theo Điều 88 Hiến pháp Việt Nam 2013, quân hàm Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam do Chủ tịch nước, kiêm Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia quyết định phong cấp.

• Quân hàm Đại tướng chỉ được phong cho các sĩ quan cấp cao nắm giữ các chức vụ: Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng và Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị. Ngoại lệ có:

• Hoàng Văn Thái được phong năm 1980 khi đang là Thứ trưởng kiêm Phó Tổng Tham mưu trưởng thứ nhất dù ông là Tổng Tham mưu trưởng đầu tiên từ 1945–1954 và quyền Tổng Tham mưu trưởng một thời gian ngắn 1954 và năm 1974).
• Lê Đức Anh năm 1984 khi đang là Thứ trưởng kiêm tư lệnh quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia.

• Tính đến ngày 29 tháng 1 năm 2019, Quân đội nhân dân Việt Nam đã có 15 quân nhân được phong quân hàm Đại tướng.

• Có 2 quân nhân được đặc cách phong quân hàm Đại tướng không qua các cấp trung gian là: Võ Nguyên Giáp (1948) và Nguyễn Chí Thanh (1959).

• Hiện tại (tháng 4 năm 2021), có 2 Đại tướng Quân đội giữ quân hàm hiện đang công tác là Đỗ Bá Tỵ, Phó Chủ tịch Quốc hội phụ trách quốc phòng – an ninh; Lương Cường, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam.

Lịch sử hình thành

• Theo sắc lệnh số 33 ngày 22 tháng 3 năm 1946 do Chủ tịch Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ký, cấp bậc Đại tướng Quân đội Quốc gia Việt Nam được quy định lần đầu tiên với cấp hiệu cầu vai 3 sao vàng trên nền đỏ. Tuy nhiên, tại thời điểm đó chưa có quân nhân được phong quân hàm này. Mãi đến ngày 20 tháng 1 năm 1948, Tổng Tư lệnh Quân đội Quốc gia và dân quân tự vệ Võ Nguyên Giáp là người đầu tiên được phong quân hàm này.

• Cấp bậc Đại tướng một lần nữa được quy định lại với Luật Quy định chế độ phục vụ của Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam ngày 31 tháng 5 năm 1958. Và Nghị định 307-TTg ngày 20 tháng 6 năm 1958 cũng quy định quân hàm Đại tướng mang 4 ngôi sao vàng trên cấp hiệu. Và ngày 31 tháng 8 năm 1959, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Nguyễn Chí Thanh là người thứ 2 được thụ phong quân hàm Đại tướng.

• Cấp hiệu này ổn định từ đó cho đến nay.

Danh sách các Đại tướng Quân đội nhân dân Việt Nam

STT	Hình	Họ tên	Năm sinh - Năm mất	Năm được phong	Chức vụ cao nhất	Chức vụ cao nhất trong Đảng Cộng sản	Danh hiệu khác
1		Võ Nguyên Giáp	1911–2013	1948	Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Bộ trưởng Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam	Ủy viên Bộ Chính trị (1951–1982) Bí thư Quân ủy trung ương	Người anh cả của quân đội Nhân dân Việt Nam Đại tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam Đại tướng của nhân dân Đại tướng của hòa bình Huân chương Sao vàng
2		Nguyễn Chí Thanh	1914–1967	1959	Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị	Ủy viên Bộ Chính trị (1951–1967)	Huân chương Sao vàng (truy tặng)
3		Văn Tiến Dũng	1917–2002	1974	Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (1980–1987)	Ủy viên Bộ Chính trị khóa III, IV, V Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương (1984–1986)	Huân chương Sao vàng
4		Hoàng Văn Thái	1915–1986	1980	Tổng Tham mưu trưởng đầu tiên (1945–1953) Thứ trưởng Bộ Quốc phòng	Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương các khóa III, IV và V	Huân chương Sao vàng (truy tặng 2007)
5		Chu Huy Mân	1913–2006	1982	Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (1981–1986)	Ủy viên Bộ Chính trị (1976–1986)	Đại tướng có tuổi Đảng cao nhất Huân chương Sao vàng
6		Lê Trọng Tấn	1914–1986	1984	Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Tổng Tham mưu trưởng (1980-1986)	Ủy viên Ban chấp hành Trung ương các khóa IV và V	Huân chương Sao vàng (truy tặng 2007)
7		Lê Đức Anh	1920–2019		Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1992–1997) Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (1987–1991)	Ủy viên Bộ Chính trị (1982–1997)	Huân chương Sao vàng
8		Nguyễn Quyết	1922–	1990	Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước	Bí thư Trung ương Đảng khóa VI	Huân chương Sao vàng
9		Đoàn Khuê	1923–1998		Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (1991–1997)	Ủy viên Bộ Chính trị (1991–1997)	Huân chương Sao vàng (truy tặng 2007)
10		Phạm Văn Trà	1935–	2003	Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (1997–2006)	Ủy viên Bộ Chính trị (1997–2006)	Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân
11		Lê Văn Dũng	1945–	2007	Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị (2001–2011) Tổng Tham mưu trưởng (1998–2001)	Bí thư Trung ương Đảng (2001–2011)	Huân chương Quân công hạng nhất
12		Phùng Quang Thanh	1949–		Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (2006–2016)	Ủy viên Bộ Chính trị (2006–2016)	Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân
13		Đỗ Bá Tỵ	1954–	2015	Phó Chủ tịch Quốc hội (2016-2021) Tổng Tham mưu trưởng (2010–2016)	Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2006–2021)	Huân chương Bạch tượng, Đại thập tự kỵ sĩ (Thái Lan)
14		Ngô Xuân Lịch	1954–		Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (2016–2021) Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị (2011–2016)	Bí thư Trung ương Đảng (2011–2016) Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Quân ủy Trung ương Ủy viên Bộ Chính trị (2016–2021)
15		Lương Cường	1954-	2019	Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị (2016–nay)	Bí thư Trung ương Đảng (2016– 2021) Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Quân ủy Trung ương (2016– nay) Ủy viên Bộ Chính trị (2021–nay)
16

Những chi tiết đáng chú ý

Về xuất thân

• 9 người gốc miền Bắc:

Văn Tiến Dũng - Hà Nội

Lê Trọng Tấn - Hà Nội

Phùng Quang Thanh - Hà Nội

Đỗ Bá Tỵ - Hà Nội

Hoàng Văn Thái - Thái Bình

Nguyễn Quyết - Hưng Yên

Phạm Văn Trà - Bắc Ninh

Ngô Xuân Lịch - Hà Nam

Lương Cường - Phú Thọ

• 5 người gốc miền Trung:

Võ Nguyên Giáp - Quảng Bình

Nguyễn Chí Thanh - Thừa Thiên-Huế

Chu Huy Mân - Nghệ An

Lê Đức Anh - Thừa Thiên-Huế

Đoàn Khuê - Quảng Trị

• 1 người gốc miền Nam

Lê Văn Dũng - Bến Tre

Hà Nội là địa phương xuất thân nhiều đại tướng nhất (4 người). Kế đó là Thừa Thiên Huế (2 người). Các tỉnh Hưng Yên, Hà Nam, Bắc Ninh, Thái Bình, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Bến Tre, Phú Thọ mỗi tỉnh xuất thân 1 người.

Có chín người tham gia Quân đội nhân dân Việt Nam từ năm 1945. Xuất thân nghề nghiệp trước khi gia nhập Quân đội nhân dân Việt Nam, có một người là trí thức (Võ Nguyên Giáp), 4 công nhân (Văn Tiến Dũng, Hoàng Văn Thái, Lê Đức Anh, Nguyễn Quyết), 3 nông dân (Nguyễn Chí Thanh, Chu Huy Mân, Đoàn Khuê) và 1 là lính tập (Lê Trọng Tấn). Năm người còn lại tham gia sau năm 1945 là Phạm Văn Trà (1953), Lê Văn Dũng (1963), Phùng Quang Thanh (1967), Đỗ Bá Tỵ (1972), Ngô Xuân Lịch (1973) và Lương Cường (1972) đều theo binh nghiệp từ năm 18 tuổi.

Toàn bộ các Đại tướng quân đội nhân dân Việt Nam đều xuất thân từ quân chủng lục quân, trừ 4 đại tướng đầu tiên là Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh, Văn Tiến Dũng, Hoàng Văn Thái là lớp cán bộ đầu tiên thì các đại tướng quân đội đều phải trải qua chức vụ tư lệnh/chính ủy quân đoàn hoặc quân khu lục quân.

Về các cương vị trong quân đội

Dưới đây là thống kê những chức vụ chủ chốt trong quân đội do các đại tướng từng nắm giữ

• Tổng tư lệnh quân đội: 1 người (Võ Nguyên Giáp)
• Bí thư Quân ủy Trung ương: 2 người (Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến Dũng)
• Bộ trưởng Quốc phòng: 7 người (Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến Dũng, Lê Đức Anh, Đoàn Khuê, Phạm Văn Trà, Phùng Quang Thanh, Ngô Xuân Lịch)
• Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị: 6 người (Nguyễn Chí Thanh, Chu Huy Mân, Nguyễn Quyết, Lê Văn Dũng, Ngô Xuân Lịch, Lương Cường)
• Tổng Tham mưu trưởng: 9 người (Hoàng Văn Thái, Văn Tiến Dũng, Lê Trọng Tấn, Lê Đức Anh, Đoàn Khuê, Phạm Văn Trà, Lê Văn Dũng, Phùng Quang Thanh, Đỗ Bá Tỵ)

Có hai người từng nắm giữ 3 chức vụ chủ chốt là Võ Nguyên Giáp (Tổng tư lệnh, Bí thư Quân ủy, Bộ trưởng Quốc phòng) và Văn Tiến Dũng (Bí thư Quân ủy, Bộ trưởng Quốc phòng, Tổng tham mưu trưởng), 6 người từng nắm giữ 2 chức vụ là Lê Đức Anh, Đoàn Khuê, Phạm Văn Trà, Phùng Quang Thanh (đều cùng nắm giữ Tổng Tham mưu trưởng rồi Bộ trưởng Quốc phòng), Lê Văn Dũng (Tổng Tham mưu trưởng, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị) và Ngô Xuân Lịch (Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Bộ trưởng Quốc phòng). Sáu người còn lại chỉ giữ 1 chức vụ là Nguyễn Chí Thanh, Chu Huy Mân, Nguyễn Quyết (đều là Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị), Hoàng Văn Thái, Lê Trọng Tấn và Đỗ Bá Tỵ (đều là Tổng Tham mưu trưởng).

Về các chức vụ Đảng, tất cả 15 người đều từng là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong đó có chín người được bầu vào Bộ Chính trị, 4 người vào Ban Bí thư.

Đến thời điểm này, có chín người đã được trao tặng Huân chương Sao Vàng, huân chương cao quý nhất của nhà nước Việt Nam. Hai người được trao tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Về thời điểm thụ phong

Có ba người được phong trong thời gian Chiến tranh Việt Nam, 5 người được phong trong thời gian xung đột biên giới Phía Bắc và Tây Nam. Bảy người còn lại được phong vào thời bình.

Độ tuổi trung bình của các đại tướng khi thụ phong là 60 tuổi.

Có chín người được phong tướng trước năm 1975, trong đó có năm người thụ phong hàm tướng vượt cấp gồm Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh (thụ phong thẳng hàm Đại tướng), Văn Tiến Dũng, Chu Huy Mân (thăng vượt cấp từ Thiếu tướng lên Thượng tướng) và Lê Đức Anh (thăng vượt cấp từ Đại tá lên Trung tướng).

Các năm 1984, 1990, 2007, 2015 đều có 2 đại tướng được phong trong năm.

Giai đoạn 1984-1986 có nhiều đại tướng tại nhiệm nhất: 6 người (Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Chu Huy Mân, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Văn Tiến Dũng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng Tham mưu trưởng Lê Trọng Tấn, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Phó Tổng Tham mưu trưởng Thứ nhất Hoàng Văn Thái, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tư lệnh quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia Lê Đức Anh)

Xem thêm

• Quân đội nhân dân Việt Nam
• Quân hàm Quân đội nhân dân Việt Nam
• Danh sách các tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam
• Danh sách các Thượng tướng Quân đội nhân dân Việt Nam
• Danh sách các Trung tướng Quân đội nhân dân Việt Nam
• Danh sách các Thiếu tướng Quân đội nhân dân Việt Nam

Tham khảo

• Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam 2004.