Osmi

Osmi (đọc là O-si-mi) là kim loại thuộc phân nhóm phụ nhóm 8; chu kì 6 trong bảng tuần hoàn; thuộc họ platin; ký hiệu Os; mang số hiệu nguyên tử 76; nguyên tử khối 190,2; do 2 nhà hóa học người Anh Smithson Tennant và William Hyde Wollaston tìm ra năm 1804.

Osmi,  76Os
Tính chất chung
Tên, ký hiệu	Osmi, Os
Phiên âm	/ˈɒzmiəm/ OZ-mee-əm
Hình dạng	Bạc ánh xanh
Osmi trong bảng tuần hoàn
Ru ↑ Os ↓ Hs Rheni ← Osmi → Iridi
Số nguyên tử (Z)	76
Khối lượng nguyên tử chuẩn (Ar)	190,23
Phân loại	kim loại chuyển tiếp
Nhóm, phân lớp	8, d
Chu kỳ	Chu kỳ 6
Cấu hình electron	[Xe] 4f14 5d6 6s2
mỗi lớp	2, 8, 18, 32, 14, 2
Tính chất vật lý
Màu sắc	Bạc ánh xanh
Trạng thái vật chất	Chất rắn
Nhiệt độ nóng chảy	3306 K ​(3033 °C, ​5491 °F)
Nhiệt độ sôi	5285 K ​(5012 °C, ​9054 °F)
Mật độ	22,59 g·cm−3 (ở 0 °C, 101.325 kPa)
Mật độ ở thể lỏng	ở nhiệt độ nóng chảy: 20 g·cm−3
Nhiệt lượng nóng chảy	57,85 kJ·mol−1
Nhiệt bay hơi	738 kJ·mol−1
Nhiệt dung	24,7 J·mol−1·K−1
Áp suất hơi P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k ở T (K) 3160 3423 3751 4148 4638 5256
Tính chất nguyên tử
Trạng thái ôxy hóa	8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, 0, -1, -2 ​Axít nhẹ
Độ âm điện	2,2 (Thang Pauling)
Năng lượng ion hóa	Thứ nhất: 840 kJ·mol−1 Thứ hai: 1600 kJ·mol−1
Bán kính cộng hoá trị	thực nghiệm: 135 pm
Bán kính liên kết cộng hóa trị	144±4 pm
Thông tin khác
Cấu trúc tinh thể	​Lục phương
Vận tốc âm thanh	que mỏng: 4940 m·s−1 (ở 20 °C)
Độ giãn nở nhiệt	5,1 µm·m−1·K−1 (ở 25 °C)
Độ dẫn nhiệt	87,6 W·m−1·K−1
Điện trở suất	ở 0 °C: 81.2 n Ω·m
Tính chất từ	Thuận từ
Mô đun cắt	222 GPa
Mô đun nén	462 GPa
Hệ số Poisson	0,25
Độ cứng theo thang Mohs	7,0
Độ cứng theo thang Brinell	3920 MPa
Số đăng ký CAS	7440-04-2
Đồng vị ổn định nhất
Bài chính: Đồng vị của Osmi
iso NA Chu kỳ bán rã DM DE (MeV) DP 184Os 0.02% >5,6×1013 năm (không tìm thấy) εε 1.452 184W 185Os Tổng hợp 93,6 ngày ε 1.013 185Re 186Os 1.59% 2,0×1015 năm α 2.822 182W 187Os 1.96% 187Os ổn định với 111 neutron 188Os 13.24% 188Os ổn định với 112 neutron 189Os 16.15% 189Os ổn định với 113 neutron 190Os 26.26% 190Os ổn định với 114 neutron 191Os Tổng hợp 15,4 ngày β− 0.314 191Ir 192Os 40.78% >9,8×1012 năm (không tìm thấy) β−β− 0.414 192Pt 193Os Tổng hợp 30,11 ngày β− 1.141 193Ir 194Os Tổng hợp 6 năm β− 0.097 194Ir

Tính chất

Vật lý

Osmi là kim loại nặng nhất trong các kim loại từng biết (khối lượng riêng 22,6g/cm³, nặng hơn khoảng 0,2g/cm³ so với Iridi, kim loại nặng thứ nhì). Osmi khá cứng nhưng cũng khá giòn; nhiệt độ nóng chảy rất cao, khoảng 3030 °C, đứng thứ 5 trong bảng xếp hạng các nguyên tố có nhiệt độ nóng chảy cao nhất.

Hóa học

Trạng thái oxy hóa của Osmi
−2	Na 2[Os(CO) 4]
−1	Na 2[Os 4(CO) 13]
0	Os 3(CO) 12
+1	OsI
+2	OsI 2
+3	OsBr 3
+4	OsO 2, OsCl 4
+5	OsF 5
+6	OsF 6
+7	OsOF 5
+8	OsO 4, Os(NCH3) 4

Trong hợp chất, Osmi có trạng thái oxy hóa từ -2 đến +8. Trong đó, hợp chất có trạng thái oxy hóa +2; +3; +4 và +8 là khá phổ biến.

OsO₄ (Osmi tetraoxit) là hợp chất của Osmi mà trong đó Osmi có số oxy hóa +8. OsO₄ là tinh thể màu vàng nhạt có mùi mạnh, tan trong nước, dễ bay hơi, được hình thành khi cho bột Osmi tiếp xúc với không khí.

Đồng vị

Osmi có 7 đồng vị tự nhiên, trong đó có 6 đồng vị bền là: ¹⁸⁴Os, ¹⁸⁷Os,¹⁸⁸Os,¹⁸⁹Os,¹⁹⁰Os và ¹⁹²Os.

Ứng dụng

Kim loại này được dùng chủ yếu trong các hợp kim không gỉ dùng để bịt đầu các ngòi bút hoặc các trụ bản lề dụng cụ